Łagodny przerost prostaty – dostępne metody leczenia

Właściwym specjalistą w przypadku wszystkich chorób prostaty jest urolog, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu i zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości ustala określoną ścieżkę diagnostyczną. W przypadku podejrzenia łagodnego przerostu gruczołu krokowego badaniem pierwszego rzutu jest badania per rectum, które pozwala lekarzowi na określenie wielkości, kształtu, symetrii i konsystencji prostaty. Badanie przeprowadza się palpacyjnie przez odbyt w pozycji stojącej, leżącej lub łokciowo-kolanowej i trwa zaledwie kilka-kilkanaście sekund. Dla pacjenta nie wiąże się ono z żadnymi dolegliwościami bólowymi, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości jest natomiast wskazaniem do pogłębienia diagnostyki. W tej sytuacji urolog zleca najczęściej wykonanie badania ogólnego moczu oraz pomiaru stężenia we krwi swoistego antygenu sterczowego (PSA), które w przypadku przerostu, ulega podwyższeniu. Dodatkowo w diagnostyce łagodnego przerostu prostaty wykorzystuje się również badanie USG przezodbytnicze (TRUS) oraz uroflowmetrię, która pozwala  na ocenę objętości wydalanego moczu jak i zalegającego moczu oraz tempa jego  przepływu. 

Łagodny przerost prostaty – leczenie

Postępowanie terapeutyczne w przypadku łagodnego przerostu prostaty uzależnione jest od rodzajów występujących objawów jak i nasilenia zaburzeń oddawania moczu. Czasami wystarczające w leczeniu okazują się  wyłącznie zmiany stylu życia, niekiedy konieczne jest natomiast przyjmowanie leków, a ostatecznością okazuje się  zabieg operacyjny mający na celu usunięcie nadmiaru prostaty. Drobne zmiany stylu życia mogą dawać dużą poprawę i okazać się wystarczające, aby zminimalizować występowanie objawów. W szczególności urolodzy rekomendują rzucenie używek  podrażniających pęcherz moczowy takich jak tytoń i kofeina, ograniczenie ilości wypijanych płynów np. przed ważnym spotkaniem, wyjściem do kina czy snem) jak i rozłożenie mikcji na dwa etapy w odstępie kilku minut, które pozwalają lepiej opróżnić pęcherz i wydłużyć czas pomiędzy kolejną potrzebą oddawania moczu.

Leczenie farmakologiczne

Terapia farmakologiczna jest pierwszym wyborem lekarza urologa w łagodzeniu dolegliwości jakie powoduje łagodny przerost stercza. Standardowo stosuje się 3 grupy leków:

• alfa- blockery- rozluźniające cewkę sterczową
• finasteryd/ dutasteryd- zmniejszające objętość stercza o 25%
• antycholinergiki/ mirabegron- zmniejszające nadreaktywność pęcherza moczowego.

Wymienione wcześniej leki, pozwalają co prawda  na zmniejszenie progresji choroby o 20%, niemniej jednak warto pamiętać, że leczenie farmakologiczne nie zmniejsza potrzeby leczenia zabiegowego a jedynie wydłuża czas do jego wdrożenia. Dodatkowo należy liczyć się ze skutkami ubocznymi przyjmowanych leków, takimi jak:

• alfa-blockery- skoki ciśnienia krwi, demencja- 17% / 2 lata, wytrysk wsteczny
• finasteryd- spadek libido, cukrzyca- 40%/ 4 lat, zmniejszenie ilości wytrysku
• antycholinergiki- suchość sluzówek, zaburzenia rytmu serca, zaparcia.

Leczenie operacyjne – zabiegowe

Wskazaniem do leczenia zabiegowego są przede wszystkim nasilone i uciążliwe objawy łagodnego przerostu stercza lub brak poprawy w efekcie terapii  farmakologicznej.

Do wskazań bezwzględnych do przeprowadzenia zabiegu należą:

• kamica pęcherza moczowego
• nawrotowe infekcje układu moczowego (przynajmniej występujące dwukrotnie w ciągu 3 mies oraz dodatnie wyniki posiewów moczu pomimo leczenia antybiotykiem)
• nawrotowy krwiomocz (po wykluczeniu zmian nowotworowych pęcherza, moczowodu i nerki)
• obustronne wodonercze i podwyższona kreatynina
• zatrzymanie moczu

Wśród wskazań względnych klasyfikujących pacjentów do leczenia zabiegowego wymienia się:

• nieskuteczne leczenie farmakologiczne (i niechęć do codziennego przyjmowania leków ze słabym ich efektem oraz grożącymi działaniami ubocznymi)
• stale powiększający się gruczoł krokowy w kontrolnych USG
• rosnące PSA i wahające się PSA po wykluczeniu raka stercza obrazem rezonansu magnetycznego i biopsji
• stale nasilające się dolegliwości

Zgodnie z szacunkami ok.20–25% mężczyzn cierpiących na łagodny przerost prostaty wymaga interwencji chirurgicznej, której głównym celem jest przywrócenie odpływu moczu z pęcherza poprzez usunięcie nadmiaru prostaty z jej centralnej części. Do najczęściej stosowanych technik operacyjnych mających na celu usunięcie tkanek stercza zaciskających cewkę moczową należą:

• zabiegi minimalnie inwazyjne: Rezum (system wykorzystuje działania pary wodnej i dostarczenie ukierunkowanej jej dawki bezpośrednio do obszarugruczołu krokowego objętego przerostem tkanki, co w efekcie powoduje denaturację błony komórkowej i natychmiastową śmierć komórki) i Urolift (zabieg polegający na wprowadzeniu 1-5 implantów mających na celu rozszerzenie światła cewki moczowej)
• TURP, czyli zabieg polegający na przezcewkowym częściowym usunięciu stercza inaczej elektroresekcja stercza. Podczas zabiegu z wykorzystaniem cystoskopu i z użyciem prądu elektrycznego usuwa się nadmierne tkanki gruczołu krokowego. W większości przypadków zabieg prowadzi do zmniejszenia dolegliwości niemniej jednak wiąże się on z wstecznym zarzucaniem nasienia do pęcherza moczowego (tzw. suche orgazmy)
• TUIP, który przebiega podobnie jak TURP, ztą różnicą, że podczas jego wykonania nie usuwa się tkanek stercza, a jedynie dokonuje nacięcia zwężonej, utrudniającej oddawanie moczu szyi pęcherza moczowego
• Zabiegi enukleacyjne (wyłuszczeniowe) – HOLEP polegające na wykorzystaniu lasera homolowego, który usuwa tkanki prostaty blokujące przepływ moczu. Metoda ta pozwala na usunięcie całego fragmentu zmienionego gruczoł Usunięcie tkanki w całości pozwala na oddanie jej do laboratorium celem przeprowadzenia badania histopatologicznego i wykluczenia nowotworu. Do głównych zalet tej techniki zabiegowej należy fakt, że pozwala ona w całości usunąć przerośnięty gruczolak stercza jak również  umożliwia szybką regenerację po zabiegu.  Skuteczność metody HoLEP wynosi ok.  98%. dzięki czemu mniej niż 2% mężczyzn cierpiących na łagodny przerost prostaty, wymaga ponownego leczenia.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie łagodnego rozrostu stercza?

Leczenie łagodnego przerostu prostaty ma przede wszystkim na celu poprawę jakości życia poprzez zminimalizowanie objawów tej choroby, niemniej jednak całkowitego wyleczenia nie udaje się uzyskać w większości przypadków. Podjęte leczenie farmakologiczne czy chirurgiczne przynosi natomiast istotną poprawę  jakości życia u 75–80% mężczyzn cierpiących na tą dolegliwość. W przypadku leczenia chirurgicznego, szacuje się, że u ok. 10% mężczyzn konieczne będzie powtórne leczenie zabiegowe po upływie ok. 5 lat od zabiegu z uwagi na fakt, że proces powiększania prostaty jest postępujący i jeżeli już do niego doszło to nie udaje się go zatrzymać.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia łagodnego rozrostu stercza?

Bez względu na rodzaj zastosowanego leczenia panowie ze zdiagnozowanym przerostem gruczołu krokowego powinni być pod stałą kontrolą lekarza urologa i ściśle stosować się do jego zaleceń. Ważne jest aby nie przerywać wdrożonego leczenia nawet w sytuacji  wystąpienia poprawy, zgłaszać się na ustalone wcześniej badania kontrolne, regularnie wykonywać badanie PSA i nie lekceważyć żadnych niepokojących objawów.