Jakie objawy daje rak jelita grubego?
U wielu pacjentów rak jelita grubego we wczesnym stadium zaawansowania choroby rozwija się w sposób bezobjawowy. Naszą czujność onkologiczną powinny wyczulić przede wszystkim obecność krwi w/na stolcu, łatwe męczenie się oraz ogólne osłabienie organizmu. Powodem do niepokoju są również powracające bóle podbrzusza, zmiana rytmu wypróżniania, naprzemienne biegunki z zaparciami, uczucie niepełnego wypróżnienia, parcie na stolec z niemożnością oddania stolca, tzw. stolce „ołókowate”, krwawienia po oddaniu stolca oraz niezamierzone chudnięcie.
Diagnostyka raka jelita grubego – jak wykryć nowotwór jelita grubego?
Istnieje wiele badań diagnostycznych pozwalających na postawienie diagnozy nowotworu jelita grubego niemniej jednak podstawę diagnostyki stanowi badanie histopatologiczne zmian pobranych ze zmienionych błon śluzowych, polipów i guzów. To właśnie wyniki badań histopatologicznych pozwalają na jednoznaczne postawienie diagnozy w kierunku raka jelita grubego lub odbytu, jak również dostarczają szczegółowych informacji o typie nowotworu oraz determinują wybór właściwej metody terapeutycznej. Część badań diagnostycznych wykonuje się również u osób zdrowych ale będących w grupie tzw. podwyższonego ryzyka celem ewentualnego wykrycia nowotworu na jego wczesnym etapie rozwoju.
Rak jelita grubego w liczbach
Rak jelita grubego i okrężnicy jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych naszym kraju ponieważ odpowiada za 8,7% zachorowań wśród kobiet i 11,5% u mężczyzn, a zachorowalność w 2020 r. dotyczyła 20,5 tys. osób. Niestety zachorowalność na ten typ nowotwór w Polsce systematycznie rośnie, a dynamika wzrostu zachorowań w ostatnich latach wynosi ok. 4-5%. Rak jelita grubego stanowi aktualnie w naszym kraju drugą najczęstszą przyczynę zgonów nowotworowych u mężczyzn (ok. 7 tys.) i trzecią u kobiet ( ok. 5,5 tys.), odpowiadając za śmierć 12,5 tys. osób rocznie.
Rak jelita grubego to nowotwór powstający na skutek niekontrolowanego wzrostu komórek nowotworowych, który lokalizuje się głównie w obrębie okrężnicy, zgięcia esiczo-odbytniczego oraz odbytu. Zdecydowaną większość, tj. ok. 90% nowotworów jelita grubego stanowi gruczolakorak.
Rak jelita grubego a wiek
Zachorowalność na raka jelita grubego dotyczy głównie osób po 50 roku życia, ponieważ 9 na 10 osób, które zachorowały na ten typ nowotworu ma 50 lub więcej lat. Szczyt zachorowalności na raka jelita grubego przypada natomiast na 7. dekadę życia. W Polsce obserwujemy systematyczny wzrost zachorowalności na ten typ nowotworu, na które wpływ mają głównie zmiany zachodzące w latach 90-tych ubiegłego wieku, głównie w obszarze niekorzystnych zmian nawyków żywieniowych.
Rak jelita grubego – czynniki zwiększające ryzyko zachorowania
Zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego dotyczy osób z obciążonym wywiadem rodzinnym, czyli tych u których wśród członków najbliższej rodziny występował ten typ nowotworu, a także chorujących na zespół rodzinnej polipowatości gruczolakowatej, zespół Lyncha czy chorobę Leśniowskiego-Crohna. Wśród czynników środowiskowych zwiększających ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego wymienia się natomiast otyłość, palenie papierosów, małą aktywność fizyczną oraz nieprawidłową dietę ubogą w błonnik, warzywa i owoce natomiast bogatą w duże ilości tłuszczów.
Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?
Rak jelita grubego to bardzo niebezpieczny nowotwór, który charakteryzuje się szybkim i niekontrolowanym wzrostem, a także tendencją do dawania przerzutów. Z uwagi na agresywność tego nowotworu dużą wagę odgrywa diagnostyka profilaktyczna, która pozwala na bieżące kontrolowanie stanu zdrowia, w szczególności u osób znajdujących się grupie podwyższonego ryzyka, czyli z obciążonym wywiadem rodzinnym. Niestety, rak jelita grubego to również podstępny nowotwór, który może rozwijać się latami nie dając żadnych, wyraźnych sygnałów chorobowych. U ok. 25% pacjentów diagnoza stawiana jest zbyt późno, czyli w zaawansowanym stadium choroby, kiedy nowotwór zdążył dać już przerzuty, co wpływa na rokowania.
Rak jelita grubego – rokowania
Rak jelita grubego najczęściej rozwija się na bazie polipów, które zbudowane są ze zmutowanych komórek nabłonka jelita grubego. Niekontrolowany rozrost polipów oraz ich dalsze mutacje mogą prowadzić do rozwoju procesu kacerogenezy dlatego też zdiagnozowanie i podjęcie odpowiedniego leczenia na etapie łagodnych zmian tzw. gruczolaków daje pacjentom prawie całkowite szanse na wyleczenie. Szanse na całkowity powrót do zdrowia maleją wraz ze stadium zaawansowania nowotworu ponieważ zgodnie z szacunkami odsetek 5-letnich przeżyć pacjentów w I stadium choroby wynosi ok. 85 – 100% , w II stadium ok. 50 – 80%, w III stadium ok. 30 – 55%, natomiast w IV stadium mniej niż 5%.
Rak jelita grubego – profilaktyka
Podstawę profilaktyki raka jelita grubego stanowi badanie endoskopowe w postaci kolonoskopii, podczas którego można nie tylko zobrazować polipy w obrębie jelita grubego, ale również je usunąć, zapobiegając tym samym rozwojowi choroby nowotworowej. Inną z metod diagnostycznych jest badanie stolca w kierunku obecności krwi utajonej, które pomaga wykryć obecność nowotworu jeszcze przed wystąpieniem jakichkolwiek objawów.
Niebagatelną role w profilaktyce raka jelita grubego odgrywa dbałość o higieniczny styl życia, prawidłową dietę oraz o regularną aktywność fizyczną.
Rak jelita grubego – leczenie
Zasadniczą rolę w leczeniu raka jelita grubego odgrywa leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu guza nowotworowego z marginesem zdrowych tkanek oraz regionalnych węzłów chłonnych. U pacjentów z miejscowo lub regionalnie zaawansowanym nowotworem jelita grubego stosuje się dodatkowo chemioterapię, a w przypadku pacjentów z rakiem odbytu radioterapię przedoperacyjną lub radiochemioterapię. Aktualnie w chirurgicznym leczeniu raka jelita grubego wykorzystuje się technikę klasyczną tzw. otwartą. Jest już coraz więcej ośrodków, w których istnieje również możliwość przeprowadzenia operacji metodami małoinwazyjnymi, w tym z wykorzystaniem robota. Operacyjne leczenie raka jelita grubego z wykorzystaniem systemu robotycznego, pozwala chirurgom na większą precyzję usunięcia tkanek zajętych przez nowotwór, minimalizację utraty krwi podczas zabiegu, zmniejszenie bólu pooperacyjnego, a także na skrócenie czasu hospitalizacji oraz na szybszy powrót do zdrowia.
