Torbiel środkowa i boczna szyi. Objawy, diagnostyka i leczenie zabiegowe
Może pojawić się po infekcji. Może zostać zauważona przypadkiem – jako niewielki guzek, który nie boli, nie przeszkadza ale nie znika. Torbiele szyi to temat dobrze znany otolaryngologom i chirurgom głowy i szyi. Są częstsze niż się wydaje. I choć wiele z nich jest łagodnych, nie warto ich bagatelizować. Bo niektóre mają swoje korzenie jeszcze w okresie zarodkowym. A inne mogą skomplikować się wtedy, gdy najmniej się tego spodziewamy.
Skąd się biorą torbiele szyi
Torbiele szyi dzielimy na dwie główne grupy: boczne i środkowe. Te pierwsze często mają związek z tzw. szczelinami gardłowymi – pozostałościami po procesie różnicowania się tkanek szyi w życiu płodowym. Ich lokalizacja najczęściej wypada po bokach szyi, między mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym a krtanią. Mogą przez długi czas pozostawać bezobjawowe, aż pewnego dnia urosną, zainfekują się lub po prostu zaczną przeszkadzać.
Z kolei torbiele środkowe szyi związane są z drogą zstępowania zawiązka tarczycy w rozwoju embrionalnym. Te zmiany lokalizują się na linii pośrodkowej szyi, najczęściej pod brodą lub w górnej części tchawicy. Charakterystyczne jest to, że poruszają się przy połykaniu lub wysuwaniu języka. I choć nie są groźne z definicji, mogą być mylone z innymi zmianami, takimi jak wole tarczycy czy węzły chłonne.
Jak diagnozuje się torbiele szyi
Nie każda zmiana na szyi to torbiel. Dlatego tak ważne jest odpowiednie rozpoznanie. Pierwszym krokiem jest wywiad lekarski i badanie palpacyjne. Następnie wykonuje się USG szyi, które pozwala ocenić charakter zmiany – jej wielkość, zawartość, unaczynienie i relację do otaczających struktur. W razie wątpliwości wykonywana jest biopsja cienkoigłowa, czasem tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Nie chodzi tylko o potwierdzenie torbieli ale przede wszystkim o wykluczenie zmian nowotworowych, zarówno łagodnych jak i złośliwych.
Dlaczego nie warto czekać z usunięciem torbieli szyi
Wielu pacjentów decyduje się na obserwację, zwłaszcza gdy zmiana nie boli. I choć czasem to rozsądne podejście, torbiele szyi mają tendencję do powiększania się, infekowania i nawrotów. Zakażona torbiel staje się bolesna, zaczerwieniona, może pęknąć i tworzyć przetoki, które utrudniają leczenie. Dlatego coraz częściej specjaliści zalecają leczenie chirurgiczne jako metodę zapobiegawczą – nawet u pacjentów bez dolegliwości ale z potwierdzonym rozpoznaniem.
Zabieg usunięcia torbieli szyi
Leczenie torbieli szyi polega na ich całkowitym wycięciu. W przypadku torbieli środkowej usuwany jest również fragment kości gnykowej, przez którą często przechodzi przewód językowo-tarczowy – pozostałość rozwojowa. Ten typ operacji nosi nazwę procedury Sistrunka i jest złotym standardem w leczeniu torbieli środkowych. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym i trwa zazwyczaj około godziny. Podczas zabiegu konieczne jest wykonanie niewielkiego, kilkucentymetrowego nacięcia w przedniej części szyi, zazwyczaj w linii poziomej. W pierwszych tygodniach po operacji blizna może mieć wyraźnie czerwone zabarwienie, które z czasem stopniowo się rozjaśnia. Aby wspomóc jej gojenie i poprawić estetykę, warto wdrożyć odpowiednie techniki mobilizacji i masażu blizny, najlepiej zgodnie z zaleceniami doświadczonego fizjoterapeuty. Po operacji pacjent przebywa zwykle jeden dzień w szpitalu.
Torbiele boczne usuwa się przez precyzyjne nacięcie w naturalnych fałdach szyi. Celem jest nie tylko usunięcie zmiany ale również zapobieganie nawrotom i powikłaniom. Zdarza się, że konieczne jest usunięcie także sąsiadujących węzłów chłonnych lub przetok, jeśli są obecne.
Rekonwalescencja po zabiegu usunięcia torbieli bocznej lub środkowej szyi
Okres rekonwalescencji po operacji torbieli szyi jest stosunkowo krótki. Przez kilka dni należy unikać wysiłku fizycznego i chronić ranę przed wilgocią. Blizna po zabiegu zwykle goi się dobrze i z czasem staje się niemal niewidoczna, szczególnie jeśli cięcie zostało zaplanowane wzdłuż naturalnych linii skóry. Pacjenci zazwyczaj wracają do normalnego życia po tygodniu lub dwóch a pełne efekty gojenia można ocenić po kilku miesiącach. Po usunięciu torbieli szyi pacjentom zaleca się powstrzymanie od dźwigania i intensywnego wysiłku fizycznego przez okres od dwóch do sześciu tygodni, w zależności od przebiegu gojenia. W wybranych przypadkach, w celu zapobieżenia infekcji, lekarz może wdrożyć leczenie antybiotykami.
