Przetoki i torbiele szyi. Ekspert wyjaśnia czym są i jak się je leczy
Torbiele i przetoki szyi to jedne z częstszych wrodzonych nieprawidłowości anatomicznych, które – choć zazwyczaj diagnozowane są w wieku dziecięcym – mogą pozostać niezauważone aż do dorosłości. Ich obecność bywa bagatelizowana, szczególnie gdy nie dają wyraźnych objawów, jednak w wielu przypadkach z czasem prowadzą do dolegliwości, które wymagają leczenia chirurgicznego.
Jak rozpoznać torbiel środkową i boczną szyi, czym się różnią i kiedy należy zgłosić się do specjalisty, wyjaśnia dr Piotr Sołtysiak – chirurg dziecięcy i specjalista z zakresu leczenia zmian szyi w Szpitalu na Klinach. Dzięki jego doświadczeniu możliwe jest precyzyjne rozpoznanie oraz nowoczesne leczenie tych rzadziej omawianych ale istotnych klinicznie wad wrodzonych.
Jakie są rodzaje torbieli szyi?
Są dwa podstawowe typy torbieli szyi: boczne i środkowa.
Przetoki boczne szyi są pozostałością rozwojową, elementami łuków skrzelowych, prawie zawsze są widoczne od urodzenia w postaci punktowego, szpilkowatego ujścia, położonego w bocznej części szyi: od okolicy przedusznej do poziomu obojczyka. Z drobnego ujścia najczęściej okresowo wydziela się ślad białawej mazistej treści. Przetoki mogą mieć różną długość: od kilku milimetrów do nawet 10 centymetrów.
Torbiel środkowa szyi również jest wadą wrodzoną, trochę innego pochodzenia. Jest to również niezamknięty przewód ale tarczowo-językowy, związany z rozwojem tarczycy. Pozostałości tych rozwojowych struktur są obecne aż u 7% populacji, natomiast jedynie niewiele jest objawowych – wymagających diagnostyki i leczenia. Te zmiany praktycznie nigdy nie mają ujścia na skórze, w związku z tym często nie są diagnozowane we wczesnym wieku niemowlęcym. Po urodzeniu zaczyna gromadzić się w przewodzie wydzielina, która z zewnątrz widoczna jest jako guzek w środkowej części szyi (torbiel).
Jak diagnozuje się torbiele i przetoki szyi?
Diagnostyka przetok szyi często polega tylko na badaniu lekarskim, które najczęściej przeprowadza chirurg. Badanie to obejmuje wywiad połączony z badaniem palpacyjnym torbieli. Niemniej jednak w niektórych przypadkach diagnostyka torbieli może być bardziej wymagająca. Wskazane jest wykonanie badani USG zmiany – określenia jej długości, przebiegu, co jest niezbędne do zaplanowania leczenia. Podczas badania USG specjalista również wyklucza inne patologie: w zakresie tarczycy czy węzłów chłonnych. W przypadkach długich przetok konieczne bywa wykonanie badania tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.
Jak leczy się przetoki i torbiele szyi?
Leczenie przetok i torbieli szyi jest wyłącznie chirurgiczne, wykonywane w znieczuleniu ogólnym. Krótkoodcinkowe przetoki boczne szyi u części pacjentów mogą być usuwane w ramach chirurgii jednego dnia. Przetoki środkowe szyi oraz długoodcinkowe przetoki boczne wymagają co najmniej 1-doby hospitalizacji. Leczenie chirurgiczne zwykle planowane jest wkrótce po zdiagnozowaniu zmiany. U najmniejszych dzieci często termin zabiegu przesuwany jest powyżej trzeciego roku życia.
Dlaczego torbiele i przetoki szyi należy usuwać?
W przypadku nieusunięcia zmiany o charakterze torbieli szyi istnieje ryzyko rozwoju stanu zapalnego lub ropnia w zakresie zmiany, a w 4-5 dekadzie życia rozwoju zmiany o charakterze nowotworowym. Dodatkowo pozostaje estetyka: wyciek treści z przetoki lub obecność guzka na szyi.
W związku z powyższym metodą z wyboru jest leczenie chirurgiczne jako metodę zapobiegawczą – nawet u pacjentów bez dolegliwości ale z potwierdzonym rozpoznaniem.
