Endometrioza – dlaczego trudno ją wykryć i jakie są nowe metody leczenia?

Endometrioza to schorzenie, które dotyka miliony kobiet na całym świecie  a mimo to wciąż pozostaje jedną z najbardziej niedocenianych i źle diagnozowanych chorób ginekologicznych. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią nawet co dziesiąta kobieta w wieku rozrodczym. Mimo tak dużej skali problemu, droga do postawienia właściwego rozpoznania często trwa zbyt długo – badania pokazują, że od pierwszych objawów do diagnozy mija średnio od 7 do 10 lat. Dlaczego tak się dzieje? Bo objawy endometriozy bywają mylące, różnią się u poszczególnych pacjentek a przez lata bywały bagatelizowane zarówno przez same kobiety jak i lekarzy.

Dlaczego tak trudno wykryć endometriozę?

Endometrioza to choroba polegająca na obecności komórek endometrium – czyli błony śluzowej macicy – poza jej naturalnym miejscem. Mogą pojawiać się w jajnikach, jajowodach, otrzewnej a nawet w jelitach czy pęcherzu moczowym. Każdy cykl miesiączkowy sprawia, że te ogniska reagują podobnie jak macica – krwawią, powodują stan zapalny i zrosty. Efekt? Silny ból, problemy z płodnością, dolegliwości jelitowe a czasem także przewlekłe zmęczenie.

Problem w tym, że symptomy endometriozy często nakładają się na inne choroby. Ból brzucha tłumaczony jest zespołem jelita drażliwego. Bolesne miesiączki traktowane są jako „urok kobiecości”. Problemy z zajściem w ciążę bywają zrzucane na stres czy wiek pacjentki. Nic dziwnego, że kobiety spędzają lata na szukaniu odpowiedzi, odwiedzając kolejnych lekarzy.

Jakie objawy powinny zaniepokoić że mamy do czynienia z endometriozą?

Najczęściej pierwszym sygnałem endometriozy są bardzo bolesne miesiączki, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Ból bywa tak silny, że wymaga przyjmowania silnych leków przeciwbólowych. Ale to dopiero początek. Chorobie towarzyszyć mogą także dolegliwości jelitowe – biegunki, zaparcia, bóle przy wypróżnianiu. U niektórych kobiet występuje ból podczas współżycia, przewlekłe zmęczenie a także trudności z zajściem w ciążę. Ta różnorodność objawów sprawia, że endometrioza jest chorobą ukrywającą się pod wieloma maskami.

Jak diagnozuje się endometriozę?

Złotym standardem wciąż pozostaje laparoskopia zwiadowcza, podczas której można bezpośrednio obejrzeć narządy miednicy mniejszej i pobrać materiał do badania histopatologicznego. Jednak zanim do tego dojdzie, kobieta często przechodzi wiele badań obrazowych – USG, rezonans magnetyczny – które mogą sugerować ale nie zawsze jednoznacznie potwierdzają chorobę. Dlatego tak istotna jest rola ginekologa, który specjalizuje się w endometriozie i potrafi odczytać subtelne sygnały choroby.

Nowe metody leczenia endometriozy

Dobra wiadomość jest taka, że w ostatnich latach leczenie endometriozy znacząco się rozwinęło. Obok klasycznych metod – farmakoterapii hormonalnej i leczenia operacyjnego – pojawiają się nowoczesne strategie, które poprawiają skuteczność i komfort pacjentek.

Jednym z przełomów jest zastosowanie chirurgii małoinwazyjnej, a szczególnie chirurgii robotycznej. Dzięki precyzji systemu robotycznego możliwe jest usunięcie ognisk endometriozy w trudno dostępnych miejscach, przy jednoczesnym zachowaniu maksymalnej ochrony tkanek zdrowych. To ważne zwłaszcza w przypadku kobiet, które chcą zachować płodność.

Kolejnym kierunkiem są terapie ukierunkowane molekularnie, które w przyszłości mogą zmienić oblicze leczenia endometriozy. Już teraz trwają badania nad lekami działającymi na poziomie receptorów hormonalnych czy mechanizmów zapalnych, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju choroby.

Dlaczego endometriozę warto leczyć operacyjnie z użyciem robota?

Operacje endometriozy należą do jednych z najbardziej wymagających zabiegów ginekologicznych, ponieważ ogniska choroby często umiejscawiają się w trudno dostępnych obszarach miednicy i tworzą zrosty obejmujące jelita, pęcherz czy nerwy. Chirurgia robotyczna daje tu ogromną przewagę – system pozwala na trójwymiarowe powiększenie pola operacyjnego oraz niezwykle precyzyjne ruchy narzędzi, które eliminują mikrodrżenia rąk chirurga. Dzięki temu możliwe jest dokładniejsze usunięcie zmian endometrialnych przy jednoczesnym zachowaniu struktur odpowiedzialnych za płodność i prawidłowe funkcjonowanie narządów. Badania wskazują, że operacje wykonywane z wykorzystaniem robota wiążą się z mniejszą utratą krwi, krótszą hospitalizacją oraz szybszym powrotem do codziennych aktywności. Dla wielu kobiet oznacza to realną poprawę jakości życia i większe szanse na macierzyństwo, co sprawia, że robotyczna chirurgia endometriozy jest dziś uznawana za jedną z najbardziej nowoczesnych i skutecznych metod leczenia.

Endometrioza a płodność

Jednym z najtrudniejszych aspektów endometriozy jest jej wpływ na płodność. Szacuje się, że nawet około 50% kobiet zmagających się z niepłodnością może mieć niewykrytą endometriozę. Usunięcie ognisk choroby i odpowiednia farmakoterapia znacząco zwiększają szanse na naturalne poczęcie. W bardziej skomplikowanych przypadkach kobiety korzystają z technik wspomaganego rozrodu, takich jak in vitro. Dlatego wczesne rozpoznanie i leczenie endometriozy ma ogromne znaczenie dla planowania rodziny.

FAQ – operacje robotyczne w leczeniu endometriozy

Na czym polega operacja endometriozy z użyciem robota?

Podczas zabiegu chirurg korzysta z systemu robotycznego, który składa się z konsoli i ramion operacyjnych. Lekarz steruje narzędziami za pomocą specjalnych manipulatorów, a robot precyzyjnie odwzorowuje jego ruchy. Dzięki powiększonemu, trójwymiarowemu obrazowi chirurg może dokładnie usuwać ogniska endometriozy i jednocześnie chronić zdrowe tkanki.

Czym różni się operacja robotyczna endometriozy od klasycznej laparoskopii?

Laparoskopia jest metodą małoinwazyjną ale jej możliwości są ograniczone przez sztywność narzędzi i mniejszą precyzję ruchów. Robot  eliminuje te bariery – ramiona robocze są bardziej elastyczne niż ludzkie nadgarstki a obraz jest powiększony i trójwymiarowy. W praktyce oznacza to większą dokładność, mniejsze ryzyko powikłań i krótszą rekonwalescencję.

Czy operacja robotyczna endometriozy jest refundowana przez NFZ?

Po 1 lipca 2025 r. NFZ refunduje operacyjne leczenie endometriozy, w tym zaawansowane i wysokospecjalistyczne zabiegi chirurgiczne. Obejmują one m.in. leczenie laparoskopowe, a w zależności od kompetencji ośrodków — również operacje bardziej zaawansowane. Robotyczne leczenie endometriozy może być refundowane, jeśli dany ośrodek posiada kontrakt z NFZ i realizuje świadczenia chirurgiczne w ramach programu.

Jakie są korzyści dla pacjentki po operacji robotycznej?

Pacjentki operowane z użyciem robota zwykle szybciej wracają do normalnej aktywności, odczuwają mniejszy ból pooperacyjny i mają krótszy czas hospitalizacji. Dodatkowo precyzja usuwania ognisk choroby zwiększa szanse na poprawę płodności i zmniejsza ryzyko nawrotu objawów.

Czy każda kobieta z endometriozą kwalifikuje się do zabiegu robotycznego?

Nie zawsze. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz na podstawie zaawansowania choroby, lokalizacji zmian i ogólnego stanu zdrowia pacjentki. U wielu kobiet z głęboką endometriozą to właśnie chirurgia robotyczna daje najlepsze rezultaty.