Zapalenie gruczołu Bartholina. Przyczyny, leczenie zachowawcze i zabiegowe.
Może mieć zaledwie kilkanaście milimetrów a potrafi przysporzyć ogromnego dyskomfortu. Gruczoł Bartholina to niepozorna struktura anatomiczna zlokalizowana przy wejściu do pochwy, której głównym zadaniem jest nawilżanie sromu podczas współżycia. Gdy działa prawidłowo – jest praktycznie niewyczuwalny. Problem pojawia się, gdy jego ujście zostaje zablokowane. Wtedy zaczyna się proces zapalny, który może prowadzić do powstania bolesnej torbieli lub ropnia. Zapalenie gruczołu Bartholina nie jest rzadką przypadłością i może spotkać kobiety w różnym wieku, szczególnie te aktywne seksualnie. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest zapalenie gruczołu Bartholina, jak je rozpoznać, dlaczego nie warto czekać z wizytą u ginekologa i jakie są najskuteczniejsze metody leczenia – zarówno zachowawcze, jak i zabiegowe.
Dlaczego dochodzi do zapalenia gruczołu Bartholina?
Najczęstszą przyczyną jest zatkanie ujścia przewodu wyprowadzającego gruczołu. W konsekwencji zbierająca się wydzielina nie ma ujścia i zaczyna gromadzić się w postaci torbieli. Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego – zwykle przez bakterie bytujące w okolicach pochwy (E. coli, gronkowce, paciorkowce, a czasem patogeny przenoszone drogą płciową jak chlamydia czy dwoinka rzeżączki) – rozwija się ostre zapalenie. Objawy są trudne do przeoczenia: zaczerwienienie, obrzęk, pulsujący ból, trudności w chodzeniu a czasem gorączka. Zapalenie gruczołu Bartholina to nie tylko problem fizyczny ale też poważny dyskomfort psychiczny. Uczucie wstydu czy lęk przed konsultacją ginekologiczną sprawia, że wiele kobiet zgłasza się do lekarza zbyt późno.
Czy zapalenie gruczołu Bartholina jest widoczne gołym okiem?
W wielu przypadkach zapalenie gruczołu Bartholina może być widoczne gołym okiem, szczególnie gdy dochodzi do powstania torbieli lub ropnia. Objawia się to jako asymetryczne zgrubienie, obrzęk lub zaczerwienienie w dolnej części warg sromowych, najczęściej po jednej stronie. Zmiana może przypominać guz lub bolesny guzek, który w miarę narastania stanu zapalnego staje się coraz bardziej tkliwy i wrażliwy na dotyk.
W początkowej fazie, kiedy ujście gruczołu jest jedynie zablokowane, torbiel może mieć charakter niewielkiego, bezbolesnego obrzęku. Jednak w miarę rozwoju infekcji i tworzenia się ropnia, skóra w okolicy zmiany może stać się napięta, zaczerwieniona i wyraźnie wypukła. W niektórych przypadkach ropień może samoistnie pęknąć, uwalniając treść ropną i przynosząc chwilową ulgę, choć nie zawsze prowadzi to do wyleczenia.
Warto podkreślić, że nie każda zmiana w okolicy intymnej to zapalenie gruczołu Bartholina. Guzy, torbiele czy obrzęki mogą mieć różne przyczyny, dlatego każda taka zmiana powinna być oceniona przez lekarza ginekologa. Tylko specjalista może jednoznacznie stwierdzić, czy mamy do czynienia z torbielą Bartholina, ropniem, czy innym schorzeniem wymagającym innego leczenia.
Czy zapalenie gruczołu Bartholina można leczyć domowymi sposobami?
W przypadku bardzo wczesnego etapu choroby, zanim dojdzie do powstania ropnia, możliwe jest leczenie zachowawcze. Ciepłe nasiadówki, łagodne środki przeciwbólowe i unikanie ucisku mogą przynieść ulgę. Jednak jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 48 godzin lub pogarszają się – konieczna jest konsultacja lekarska u ginekologa. Antybiotykoterapia bywa skuteczna, ale nie zawsze wystarczająca. Zwłaszcza gdy powstaje ropień Bartholina – zamknięta kieszeń wypełniona ropą, której organizm nie jest w stanie samodzielnie usunąć.
Leczenie chirurgiczne zapalenia gruczołu Bartholina
Jeśli dojdzie do zaawansowanego zapalenia gruczołu Bartholina z ropniem, niezbędna może być interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosowaną metodą jest nacięcie i drenaż ropnia. Zabieg ten, wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, polega na przecięciu ropnia i umożliwieniu odpływu treści ropnej. Niekiedy stosuje się tzw. marsupializację, czyli technikę chirurgiczną, która polega na trwałym połączeniu ścian torbieli ze skórą w celu zapobiegania nawrotom.
W rzadkich przypadkach, gdy zapalenie gruczołu Bartholina nawraca, lekarz może zaproponować jego chirurgiczne usunięcie. Jest to zabieg bardziej inwazyjny, wymagający dokładnej kwalifikacji i wykonania w warunkach szpitalnych. Trzeba jednak podkreślić, że dzięki postępowi medycyny zabiegi chirurgiczne są coraz mniej obciążające dla pacjentki i pozwalają na szybki powrót do zdrowia.
Jak uniknąć nawrotów zapalenia gruczołu Bartholina i kiedy udać się do lekarza?
Choć nie zawsze da się zapobiec zapaleniu gruczołu Bartholina, warto zadbać o kilka podstawowych zasad higieny intymnej. Noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny, unikanie nadmiernej irygacji pochwy a także stosowanie łagodnych środków myjących bez mydła może zmniejszyć ryzyko infekcji. Istotne jest też leczenie wszelkich infekcji pochwy czy dróg moczowych, które mogą sprzyjać rozwojowi stanu zapalnego.
Do ginekologa warto zgłosić się od razu po zauważeniu pierwszych objawów: bolesnego zgrubienia w okolicy warg sromowych, uczucia rozpierania, dyskomfortu przy siadaniu czy współżyciu. Im wcześniejsza interwencja, tym większa szansa na uniknięcie zabiegu chirurgicznego i szybszy powrót do zdrowia.
