Nerwiak Mortona. Objawy, diagnostyka, leczenie.
Ból w stopie potrafi skutecznie odebrać radość z codziennego życia. Szczególnie uciążliwy bywa ten, który pojawia się nagle między palcami – jakby ktoś ukrył w bucie mały kamień, który przeszkadza przy każdym kroku. Kiedy zwykłe obuwie staje się narzędziem tortur, a spacer zamienia się w próbę sił, warto sprawdzić, czy nie mamy do czynienia z nerwiakiem Mortona. To jedna z częstszych przyczyn bólu przodostopia, która mimo stosunkowo prostej anatomii, potrafi być trudna do rozpoznania. Pacjenci często przez długi czas nie wiedzą, co właściwie im dolega – objawy są podstępne, zmienne i często mylone z innymi schorzeniami stopy. W tym artykule przybliżamy, czym jest nerwiak Mortona, jakie są jego objawy, jak go rozpoznać i co najważniejsze – jak skutecznie leczyć, by znów móc chodzić bez bólu.
Co to właściwie jest ten nerwiak Mortona?
Nerwiak Mortona, znany także jako nerwiak międzyśrodstopny, to niezłośliwa zmiana zwyrodnieniowa nerwu podeszwowego, która najczęściej lokalizuje się między trzecim a czwartym palcem stopy. Dochodzi tam do pogrubienia fragmentu nerwu, który zostaje uciśnięty przez otaczające więzadła i kości. W efekcie pojawia się stan zapalny a z czasem dolegliwości bólowe, które mogą znacznie utrudniać chodzenie. To nie guz w tradycyjnym rozumieniu tego słowa ale raczej przewlekłe podrażnienie nerwu, które prowadzi do jego przerostu i zmian zwyrodnieniowych. Choroba ta zdecydowanie częściej dotyka kobiet, często związana jest z noszeniem ciasnego obuwia na wysokim obcasie.
Objawy nerwiaka Mortona
Jednym z powodów, dla których nerwiak Mortona często pozostaje niezdiagnozowany przez długi czas, jest jego „ukryta” natura. Objawy bywają niejednoznaczne, pojawiają się i znikają a pacjenci często łączą je ze zmęczeniem, niewygodnym obuwiem albo nawet wyimaginowanym urazem. Najczęstsze symptomy to ból między palcami (szczególnie III i IV), uczucie „kliknięcia” przy poruszaniu palcami, pieczenie, mrowienie lub odrętwienie w przedniej części stopy. Niektórzy pacjenci opisują te doznania jako „przeskakujący kamień” w bucie, którego nie da się pozbyć. W miarę postępu schorzenia dolegliwości stają się bardziej dokuczliwe i przewlekłe.
Skąd bierze się nerwiak Mortona?
Nerwiak Mortona powstaje w wyniku przewlekłego ucisku na nerw podeszwowy, który przebiega między kośćmi śródstopia. Najczęściej dochodzi do tego w przestrzeni między trzecim a czwartym palcem stopy – tam, gdzie anatomicznie znajduje się tzw. przestrzeń międzypalcowa. W warunkach przeciążenia lub długotrwałego drażnienia dochodzi do pogrubienia fragmentu nerwu i jego zwyrodnieniowego przekształcenia, co w praktyce oznacza bolesne zmiany, które utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Główną przyczyną powstawania nerwiaka jest noszenie ciasnego, nieprawidłowo dopasowanego obuwia, szczególnie na wysokim obcasie lub z wąskim przodem. Takie buty sprzyjają ściskaniu kości śródstopia i zwiększają nacisk na nerw. Dodatkowym czynnikiem jest przeciążenie stopy, które może wynikać z intensywnego uprawiania sportu, długiego chodzenia po twardych nawierzchniach a także wady stóp, takie jak płaskostopie poprzeczne czy niewłaściwa biomechanika chodu.
Warto zaznaczyć, że nerwiak Mortona nie pojawia się nagle – to efekt długotrwałych, drobnych urazów i mikrozapalnych reakcji w obrębie nerwu. Z czasem stan zapalny prowadzi do przerostu osłonki nerwowej i zwłóknienia, co potęguje dolegliwości bólowe. Choć zmiana ma charakter łagodny, potrafi znacząco obniżyć jakość życia i ograniczyć sprawność ruchową.
Jak diagnozuje się nerwiaka Mortona
Rozpoznanie nerwiaka Mortona opiera się głównie na wywiadzie i badaniu fizykalnym. Lekarz ortopeda może wykonać test Muldera, czyli uciśnięcie stopy w okolicy łuku poprzecznego, co może wywołać charakterystyczny ból lub „kliknięcie”. Pomocne bywają badania obrazowe, takie jak USG czy rezonans magnetyczny, choć nie zawsze pokazują zmiany jednoznacznie. Czasami konieczne jest wykluczenie innych przyczyn bólu stopy, takich jak zapalenie stawów śródstopno-paliczkowych, złamania zmęczeniowe czy ucisk na nerwy w innych miejscach. Dlatego tak ważne jest, aby trafić do ortopedy, który ma doświadczenie w diagnozowaniu tego typu problemów.
Leczenie nerwiaka Mortona
Jeśli odczuwasz ból w przedniej części stopy, szczególnie między trzecim a czwartym palcem, a towarzyszy mu uczucie mrowienia, drętwienia lub „przeskakiwania” w bucie, pierwszym krokiem powinna być wizyta u lekarza specjalizującego się w schorzeniach stopy. Najczęściej będzie to ortopeda lub chirurg ortopeda, który ma doświadczenie w diagnostyce i leczeniu dolegliwości przodostopia.
Leczenie nerwiaka Mortona zależy od zaawansowania dolegliwości. W pierwszej kolejności zaleca się zmianę obuwia na szersze, z niższym obcasem i dobrą amortyzacją. Wkładki ortopedyczne, zwłaszcza te z pelotą poprzeczną, mogą znaczną mierą odciążyć nerw i zmniejszyć ucisk.
Fizjoterapia, mobilizacja stawów stopy, zabiegi przeciwzapalne oraz odpowiednie ćwiczenia również odgrywają ważną rolę. W trudniejszych przypadkach stosuje się iniekcje sterydowe zmniejszające stan zapalny wokół nerwu. Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, rozważa się zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu więzadła śródstopnego lub usunięciu fragmentu zmienionego nerwu. Kluczem do sukcesu jest jednak jak najszybsza diagnoza i wdrożenie indywidualnie dobranego planu leczenia – zanim ból zacznie poważnie ograniczać codzienne funkcjonowanie.
