Jakie stawy wyróżnia się w obrębie palców stopy?

W obrębie palców stopy wyróżniamy 3 stawy:

Śródstopno-paliczkowe – łączą kości palców z kośćmi śródstopia

Międzypaliczkowe bliższe – łączą kości palców ze sobą

Międzypaliczkowe dalsze – łącza kości palców ze sobą, znajdują się bliżej paznokcia

Czym jest palec młotkowaty, a czym palec młoteczkowaty?

Palec młotkowaty i palec młoteczkowaty to deformacje palców u stopy. Polegają na charakterystycznych przykurczach w obrębie stawów palca stopy. Przykurcze to nieprawidłowe ustawienie stawu, wynikające z nadmiernego napięcia mięśni, bądź skrócenia mięśni lub ścięgien.

W przypadku palca młotkowatego przykurcze zgięciowe pojawiają się w obrębie stawu międzypaliczkowego bliższego, a w przypadku palca młoteczkowatego – w obrębie stawu międzypaliczkowego dalszego.

Na początku powstawania deformacji, palec jest ruchomy w obrębie jego stawów, później dochodzi do usztywnienia stawu.

U kogo mogą rozwinąć się takie deformacje jak palec młotkowaty i młoteczkowaty?

Takie deformacje mogą powstać w wyniku noszenia niedopasowanego, zbyt ciasnego obuwia, w którym nie ma wystarczającej przestrzeni na palce. Obuwiem, które szczególnie może wpłynąć na rozwój deformacji są buty na wysokim obcasie. Powodują one nadmierne stłoczenie palców na końcu buta.

Palec młotkowaty i młoteczkowaty to najczęstsze deformacje występujące w obrębie stopy.

Dotknięty jest nimi najczęściej drugi palec, który u większości populacji jest najdłuższym palcem stopy, stąd najbardziej narażonym na efekty niedopasowanego obuwia.

Palec młotkowaty i młoteczkowaty powstają również w wyniku urazów stopy, w wyniku których doszło do uszkodzenia ścięgien, bądź stawów.

Mogą też być manifestacją postępującej choroby zwyrodnieniowej stawów, czyli zmian degeneracyjnych, najczęściej rozwijających się wraz z wiekiem.

Jakie objawy towarzyszą palcowi młotkowatemu i młoteczkowatemu?

U chorych z palcem młotkowatym i młoteczkowatym, poza widoczną deformacją, występuje ból podczas chodzenia, szczególnie w obuwiu zakrywającym palce. Najczęściej umiejscawia się na grzbiecie palców.  W wyniku stałego obcierania grzbietu palca, może dojść do powstawania ran o charakterze owrzodzeń, na powierzchni palca. Są one niezwykle bolesne i zagrażają zakażeniem.

Jak można leczyć takie deformacje, jak palec młotkowaty i młoteczkowaty?

Leczenie takich deformacji najczęściej rozpoczyna się od leczenia zachowawczego. Pacjentom zaleca się zakup obuwia z dużą przestrzenią na palce. Można stosować specjalne wkładki żelowe, zmniejszające ucisk na palce w obuwiu.

Istnieją również specjalne unieruchomienia funkcjonalne, czyli ortezy. Pozwalają one ustawić staw w pozycji wyprostowanej, co umożliwia stopniowe rozciąganie ścięgien. Warunkiem ich stosowania jest zachowany ruch w stawie.

W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego, konieczne jest wykonanie zabiegów korygujących deformację. Polegają one na manipulacji ścięgnami. Mogę być przecięte (tenotomia), przecięte i przyszyte w inne miejsce (transfer ścięgna), lub wydłużone. Ma to na celu zmniejszenie przykurczów w obrębie stawów i odtworzenie prawidłowego ustawienia stawów w obrębie palca stopy. W przypadku niemożności korekcji ustawienia palców manipulując jedynie ścięgnami, może być konieczne usztywnienie palców specjalnymi drutami. Wprowadzane są one przez stawy, do kości palców. Umożliwia to zachowanie funkcji stopy i pozwala na ograniczoną ruchomość palców stopy.

Jak wygląda rekonwalescencja po takim zabiegu?

Pacjent jest wypisywany ze szpitala tego samego dnia, po operacji. Na początku nie może obciążać kończyny. W pierwszych dniach po operacji rozwija się ból miejsca operowanego. Kontrolowany jest on środkami przeciwbólowymi, przepisywanymi przez lekarza prowadzącego. Pojawia się również obrzęk palców, któremu zapobiega się, utrzymując nogę w górze oraz stosując zimne okłady.

Pierwsza wizyta kontrolna odbywa się po około 2 tygodniach. W jej trakcie lekarz prowadzący ocenia gojenie się rany. Jeśli jest prawidłowe, zdejmowane są szwy.

Specjalista podejmuje decyzję o rozpoczęciu procesu stopniowego obciążania kończyny.  Decyzja będzie zależała od lekarza prowadzącego i może zostać odroczona o kolejne dwa tygodnie. Podejmowana jest w oparciu o stopień deformacji przed operacją oraz rodzaj wykonanego zabiegu.

Obciążanie kończyny następuje poprzez chodzenie w specjalnym bucie o twardej, sztywnej podeszwie. Jest to rodzaj zaopatrzenia ortopedycznego, które zaordynuje lekarz prowadzący. Wraz z upływem kolejnych dni i tygodni, zwiększa się dystans i czas chodzenia na operowanej kończynie.

Jeśli podczas zabiegu stawy były usztywniane, to druty są usuwane po około 6 tygodniach. Zabieg usuwania drutów odbywa się w poradni ortopedycznej. Nie ma konieczności hospitalizacji. Powrót do pracy i do pełnej aktywności będzie się różnił w zależności od typu wykonanego zabiegu i ilości palców, która była operowana. Może się wahać od 6 do 12 tygodni.

Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.