Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to schorzenie w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów czyli tyroksyny (T4) i/lub trójjodotyroniny (T3). W wyniku toczącego się procesu autoimmunologicznego, układ odpornościowy zaczyna atakować własny gruczoł tarczowy, prowadząc tym samym do niszczenia komórek tarczycy i struktury jej miąższu. Zapalenie tarczycy zwane chorobą Hashimoto, w efekcie prowadzi do stopniowego spadku uwalniania hormonów tarczycy i jej niedoczynności. Wśród najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy wymienia się spowolnienie procesów metabolicznych i spadek pobudzenia układu nerwowego, które manifestują się w postaci uczucia przewlekłego zmęczenia, nadmiernej senności, braku koncentracji, otępienia jak również zaburzeń nastroju czy objawów depresyjnych. Z uwagi na fakt, że na niedoczynność tarczycy 9 razy częściej zapadają kobiety pacjentki zgłaszają takie inne objawy takie jak kruche i łamliwe paznokcie, wypadanie włosów, przesuszenie skóry, problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała – skłonność do tycia czy nieregularne miesiączki. Diagnostyka niedoczynności tarczycy polega na oznaczeniu z krwi poziomu hormonów, które w przebiegu tego schorzenia wykazują podwyższony poziom TSH i obniżony poziom T4, a w przypadku długo nierozpoznanego i nieleczonego schorzenia również obniżone wartości T3.  Leczenie niedoczynności tarczycy w większości przypadków polega na doustnym przyjmowaniu leków zawierających syntetyczne hormony tarczycy.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy w przeciwieństwie do niedoczynności polega na nadmiernym wydzielaniu hormonów tarczycy T3 i T4. Wśród najczęstszych przyczyn tej choroby wymienia się chorobę autoimmunologiczną jaką jest choroba Gravesa-Basedowa jak również nadmierną produkcję hormonów przez autonomiczne pojedyncze guzki tarczycy lub wole wieloguzkowe. Do rozwoju choroby przyczyniają się również hormony produkowane przez łożysko podczas ciąży oraz przyjmowanie niektórych leków np. tych zawierających lit, które stosuje się w leczeniu zaburzeń psychicznych. Do najczęstszych objawów nadczynności tarczycy zalicza się nadpobudliwość nerwową, uczucie niepokoju i rozdrażnienia, nadmierne pocenie się czy drżenie rąk. Pacjenci często uskarżają się również na spadek masy ciała bez wyraźnej przyczyny, przewlekłe biegunki, kołatanie serca czy osłabienie siły mięśniowej. U kobiet choroba może również prowadzić do zaburzeń miesiączkowania a u mężczyzn do obniżenia libido. Diagnostykę nadczynności tarczycy stanowi oznaczenie poziomu hormonów z krwi T3 i T4, które w przypadku tego schorzenia mają podwyższone normy przy jednoczasowym obniżeniu poziomu TSH. Dodatkowo pacjentom z podejrzeniem nadczynności tarczycy zleca się również wykonanie badania USG celem weryfikacji ewentualnej obecności guzków i stanu zapalnego w obrębie tarczycy. W ramach leczenia nadczynności tarczycy stosuje się leki mające za zadanie hamować wydzielanie hormonów tarczycy tzw. tyreostatyki, leczenie zabiegowe polegające na podaniu  radiojodu, a w niektórych przypadkach podejmowana jest również decyzja o zabiegu operacyjnym, który polega na wycięciu części tarczycy wraz z guzkami produkującymi nadmiar hormonów.

Wole guzkowe

Z wolem guzkowatym tarczycy mamy do czynienia w sytuacji kiedy organ tarczycy jest nie tylko powiększony ale także znajdują się na nim guzki. Objawy tego schorzenia są widoczne gołym okiem w postaci w postaci wyraźnego powiększenia szyi i guzków, które znajdują się bezpośrednio pod skórą. W przypadku powiększonego gruczołu tarczycy pacjenci dodatkowo  skarżą się na uczucie ucisku w obrębie szyi, trudności w oddychaniu lub przełykaniu jak również duszności, które są wynikiem ucisku tchawicy. Ze względu na swoją budowę wole guzkowate można podzielić na: guzkowate, w którym guzki są dobrze wyczuwalne, miąższowe u którego przyczynę powiększenia stanowi miąższ tarczycy oraz miąższowo-guzkowe, w którym obserwuje się zarówno guzki jak i większą objętość miąższu. Do głównych przyczyn występowania wola guzkowatego zalicza się niedobór jodu w diecie, ale również selenu żelaza i witaminy A. Do rozwoju choroby prowadzi także przyjmowanie niektórych leków takich jak np. węglan litu, diuretyki czy barbiturany oraz związków chemicznych jak np. nadchlorany, flawonoidy czy azotany. Podstawę diagnostyki pacjentów z wolem guzkowatym stanowi USG tarczycy oraz wynik biopsji cienkoigłowej jak również oznaczenie poziomu TSH. Dobór formy leczenia zależy przede wszystkim od wyniku biopsji i w większości przypadków polega na aktywnym i regularnym monitorowaniu zmian w obrębie tarczycy podczas wizyt u endokrynologa. Najpoważniejszym powikłaniem wola guzkowego jest rozwój raka tarczycy, dlatego tak ważne są systematyczne wizyty u specjalisty i wykonywanie zalecanych badań.

Rak tarczycy    

Raka tarczycy diagnozuje się u ok. 3 tys. osób w Polsce każdego roku. Aktualnie jest on najczęściej występujących rakiem złośliwym lokalizującym się w obrębie gruczołów wydzielania wewnętrznego czyli endokrynnych. Zapadalność na nowotwór tarczycy jest 9 razy większa u kobiet niż u mężczyzn, a zachorowania dotyczą osób dojrzałych, głównie po 30 roku życia. Do objawów, które powinny wzmocnić naszą czujność zalicza się powiększenie się tarczycy, czyli wystąpienia tzw. wola, wyczuwalność obecności guza na szyi jak również powiększenie się szyjnych węzłów chłonnych, którym nie towarzyszy żadna infekcja. U osób będących pod stałą kontrolą endokrynologa z powodu wola guzkowatego powodem do niepokoju może być szybkie jego powiększenie się jak również pojawienie się chrypki i duszności. Najczęściej występującym typem nowotwory tarczycy jest rak brodawkowaty, który w większości przypadków rozwija się bardzo powoli i daje przerzuty do miąższu tarczycy oraz szyjnych węzłów chłonnych. Dodatkowo w klasyfikacji nowotworów tarczycy wymienia się raka pęcherzykowego, wysokokomórkowego i rdzeniastego, który jest typem o największej złośliwości i diagnozuje się go u 25% pacjentów onkologicznych. Celem wykluczenia lub potwierdzenia diagnozy dotyczącej występowania nowotworu w obrębie tarczycy jest badanie USG połączone z biopsją aspiracyjną, cienkoigłową BAC. Podstawę leczenia nowotworów złośliwych tarczycy stanowi interwencja chirurgiczna polegająca na radykalnym wycięciu tarczycy z tkanką chłonną okołotchawiczą, a w niektórych przypadkach konieczne okazuje się również usunięcie bocznych węzłów chłonnych szyi.