Wypadanie dysku, nazywane fachowo przepukliną krążka międzykręgowego, to jedno z najczęstszych schorzeń układu kręgosłupa. W wielu przypadkach objawy mogą ustąpić samoistnie lub przy pomocy leczenia zachowawczego. Niemniej jednak, w pewnych sytuacjach interwencja chirurgiczna staje się nieunikniona. Jak rozpoznać te sytuacje? W poniższym artykule znajdziecie odpowiedzi na pytania czym jest przepuklina krążka międzykręgowego, jakie daje objawy, kiedy można zastosować leczenie zachowawcze a kiedy operacja staje się koniecznością.

Co to jest wypadanie dysku?

Wypadanie dysku to potoczna nazwa przepukliny krążka międzykręgowego. Krążki międzykręgowe działają jak amortyzatory między kręgami kręgosłupa, chroniąc go przed urazami i pozwalając na swobodny ruch. Gdy te krążki ulegają uszkodzeniu może to prowadzić do ucisku na nerwy, co z kolei może powodować ból, mrowienie lub osłabienie w unerwionym obszarze. Wypadanie dysku polega na przemieszczeniu się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego a w skrajnych przypadkach na jego uwypukleniu lub pęknięciu pierścienia włóknistego i przerwania jego ciągłości, co powoduje wydostanie się jądra na zewnątrz. Najczęściej problem ten dotyczy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, chociaż może wystąpić również w innych jego częściach.

Jak postępuje uszkodzenie krążka międzykręgowego? Od dehydratacji do sekwestracji

Pod wpływem różnych czynników np. wieku, przeciążenia, czy  urazu krążki międzykręgowe mogą ulegać stopniowemu uszkodzeniu. Proces ten zachodzi etapami, a poniżej opisujemy główne fazy.

• Dehydratacja krążka międzykręgowego
  W początkowej fazie krążek traci wodę, co prowadzi do jego dehydratacji. Proces ten jest często związany z procesami starzenia się, ale może też wynikać z nadmiernego obciążenia czy urazów. Krążek staje się mniej elastyczny i traci zdolność do amortyzacji. To z kolei może prowadzić do bólu oraz zwiększonego nacisku na sąsiednie kręgi.
• Wypuklina (protruzja)
  W miarę postępującej dehydratacji i osłabienia struktury krążka, pierścień włóknisty krążka zaczyna wypuklać się, ale nie pęka. W tej fazie mówimy o wypuklinie, czyli protruzji. Chociaż nie wszyscy pacjenci w tej fazie odczuwają ból, ucisk na sąsiadujące nerwy może powodować dyskomfort, mrowienie lub osłabienie w obszarze unerwionym przez uciskany nerw.
• Przepuklina (ekstruzja)
  Gdy wypuklina postępuje i pierścień włóknisty krążka pęka, mamy do czynienia z przepukliną, czyli ekstruzją. W tej fazie jądro miażdżyste krążka może przedostać się na zewnątrz, powodując silny ucisk na sąsiadujące nerwy. Objawy mogą być bardziej intensywne, obejmując silny ból, mrowienie, osłabienie i inne dolegliwości neurologiczne.
• Sekwestracja
  Sekwestracja to najbardziej zaawansowana faza uszkodzenia, w której fragment krążka międzykręgowego (jądra miażdżystego) oddziela się całkowicie i przemieszcza się w kanale kręgowym. Jest to stan wymagający często interwencji chirurgicznej, gdyż może prowadzić do silnego ucisku na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe.

Objawy przepukliny krążka międzykręgowego, czyli objawy „wypadnięcia dysku”

Objawy wypadnięcia dysku zależą od lokalizacji i wielkości przepukliny oraz tego, czy uciska ona okoliczne nerwy. Wśród najczęstszych objawów towarzyszących temu schorzeniu wymienia się ból w okolicy kręgosłupa, który może promieniować do kończyn (np. w przypadku ucisku na korzeń nerwu), mrowienie lub osłabienie siły w kończynach, osłabienie siły mięśniowej a w skrajnych przypadkach problemy z kontrolowaniem oddawania moczu lub stolca.

Kiedy leczenie zachowawcze wypadnięcia dysku jest wystarczające?

W większości pacjentów z przepukliną krążka międzykręgowego, jej objawy mogą ustąpić samoistnie lub przy pomocy leczenia zachowawczego. Leczenie to obejmuje głównie stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, fizjoterapię oraz modyfikacje stylu życia, taką jak unikanie obciążeń i regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających. Dobrą informacją jest ta, że w dużej liczbie przypadków leczenie zachowawcze przepukliny krążka międzykręgowego zazwyczaj kończy się sukcesem, a sama przepuklina jest zjawiskiem dynamicznym z dużą tendencją do remisji.

Kiedy konieczna jest operacja przepukliny krążka międzykręgowego?

Operacja przepukliny krążka międzykręgowego jest rozważana wtedy, gdy metody leczenia zachowawczego nie przynoszą oczekiwanych efektów lub gdy istnieją pewne konkretne wskazania kliniczne. Oto sytuacje, w których operacja przepukliny krążka międzykręgowego jest często uważana za konieczną:

• Ból nieustępujący lub nasilający się – jeśli ból nie ustępuje lub nasila się mimo kilku tygodni (lub nawet miesięcy) leczenia zachowawczego.
• Utrata funkcji neurologicznych, która obejmuje takie objawy jak znaczne osłabienie mięśni, mrowienie, uczucie „drętwienia” w kończynach lub trudności w chodzeniu, które nie poprawiają się lub się pogarszają mimo leczenia.
• Zespół ogona końskiego, czyli stan wymagający natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Występuje wtedy, gdy przepuklina uciska na korzenie nerwowe na końcu rdzenia kręgowego. Objawami są m.in. trudności z kontrolą pęcherza i jelit, osłabienie mięśni nóg oraz zaburzenia czucia w okolicach krocza i wewnętrznych częściach ud.
• Niepowodzenie leczenia zachowawczego – jeśli ból i inne objawy nie ustępują po długotrwałym leczeniu zachowawczym, takim jak leki przeciwbólowe, fizjoterapia czy zmiany w stylu życia, chirurgia może być następnym krokiem.
• Progresja neurologiczna – jeśli objawy neurologiczne (takie jak osłabienie siły mięśni) pogarszają się mimo leczenia, operacja może być konieczna w celu zapobieżenia trwałym uszkodzeniom.
• Duża wielkość przepukliny – w pewnych przypadkach sama wielkość przepukliny – zwłaszcza jeśli jest ona duża i powoduje znaczny ucisk na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe – może być wskazaniem do operacji.

Ważne jest podkreślenie, że decyzja o operacji zawsze powinna być podejmowana indywidualnie, po dokładnym rozważeniu wszystkich dostępnych opcji leczenia, ryzyka i korzyści, a także po konsultacji z wykwalifikowanym neurochirurgiem lub ortopedą

Rodzaje operacji przepukliny krążka międzykręgowego

Operacje przepukliny krążka międzykręgowego mają na celu usunięcie ucisku na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe oraz złagodzenie bólu i innych objawów z tym związanych. Istnieje kilka różnych technik operacyjnych, które mogą być zastosowane w zależności od lokalizacji i rodzaju przepukliny oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Oto główne rodzaje operacji przepukliny krążka międzykręgowego:

• Discektomia – to podstawowy zabieg chirurgiczny stosowany w leczeniu przepuklin krążka międzykręgowego. Podczas discektomii chirurg usuwa część krążka powodującego ucisk na korzeń nerwu lub rdzeń kręgowy. W zależności od lokalizacji przepukliny, discektomia może być wykonana poprzez różne podejścia, takie jak mikrodiscektomia, w której używa się specjalnych mikroskopów i małych narzędzi, aby minimalizować uszkodzenie otaczających tkanek.
• Laminektomia lub laminotomia – w niektórych przypadkach problem może być związany z uciskiem spowodowanym nie tylko przez krążek międzykręgowy, ale także przez kostne struktury kręgosłupa. Podczas laminektomii chirurg usuwa część kręgu zwaną blaszką, aby zwiększyć przestrzeń dla nerwów. Laminotomia polega więc na częściowym usunięciu blaszki.
• Foraminotomia – jest to procedura, w której chirurg powiększa otwór (otwór międzykręgowy), przez który korzenie nerwowe opuszczają kręgosłup, usuwając część kości i innych tkanek powodujących ucisk.
• Fuzja kręgosłupa (spondylodeza) – w niektórych przypadkach, aby zapewnić stabilność kręgosłupa po usunięciu przepukliny, konieczne jest zespolenie dwóch lub więcej sąsiadujących kręgów. Fuzja kręgosłupa polega na połączeniu kręgów za pomocą kości przeszczepionej, a czasem także metalowych prętów, śrub i płytek.
• Endoskopowa discektomia – to najnowsza i najmniej inwazyjna technika, w której za pomocą endoskopu i specjalnych narzędzi przez bardzo małe nacięcie chirurg usuwa część krążka międzykręgowego.

Wypadanie dysku może być bolesne i wpływać na jakość życia pacjenta. W wielu przypadkach objawy mogą ustąpić przy pomocy leczenia zachowawczego. Niemniej jednak, w sytuacjach, gdy objawy są intensywne, nieustępujące lub pogarszają się, konieczne może być leczenie operacyjne. Istnieje wiele technik chirurgicznych stosowanych w leczeniu przepukliny krążka międzykręgowego. Wybór metody zależy od wielu czynników, w tym lokalizacji i wielkości przepukliny, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz doświadczenia i preferencji chirurga. Ważne jest dokładne omówienie wszystkich dostępnych opcji z lekarzem oraz zrozumienie potencjalnych korzyści i ryzyka związanych z każdym rodzajem operacji.