Drętwienie palców, mrowienie w dłoni czy ból promieniujący wzdłuż przedramienia – wielu pacjentów początkowo bagatelizuje te objawy, sądząc, że to chwilowe przeciążenie albo efekt pracy przy komputerze. Tymczasem mogą one świadczyć o poważniejszym problemie: neuropatii uciskowej nerwu łokciowego. To schorzenie, które rozwija się podstępnie a nieleczone potrafi prowadzić do trwałych uszkodzeń i ograniczenia sprawności ręki.
Największym problemem jest to, że pacjenci trafiają do nas zbyt późno. Nerw, który przez wiele miesięcy był uciskany, regeneruje się powoli i nie zawsze w pełni. A wczesne objawy są stosunkowo łatwe do rozpoznania i dobrze reagują na leczenie zachowawcze – mówi dr hab. n. med. Krzysztof Zapałowicz, neurochirurg związany ze Szpitalem na Klinach w Krakowie.
W rozmowie ze specjalistą przybliżamy, jak objawia się neuropatia uciskowa nerwu łokciowego, jakie są jej przyczyny i w jaki sposób współczesna medycyna radzi sobie z tym schorzeniem – od diagnostyki po nowoczesne metody leczenia.
Czym jest neuropatia uciskowa nerwu łokciowego?
Neuropatia uciskowa nerwu łokciowego, znana też jako zespół rowka nerwu łokciowego, to jedna z najczęstszych neuropatii uciskowych kończyny górnej. Dochodzi do niej w sytuacji, gdy nerw łokciowy – przebiegający w okolicy łokcia w wąskim kanale kostno-więzadłowym – zostaje poddany przewlekłemu uciskowi. Nerw ten odpowiada za czucie w palcu serdecznym i małym oraz za prawidłowe funkcjonowanie wielu mięśni ręki, dlatego jego podrażnienie prowadzi do szeregu charakterystycznych dolegliwości. Problem ten częściej dotyczy osób pracujących fizycznie, spędzających wiele godzin przy komputerze a także sportowców i pacjentów po urazach okolicy łokcia.
Objawy neuropatii uciskowej nerwu łokciowego
Pierwsze symptomy bywają niespecyficzne – to zwykle drętwienie i mrowienie palca małego i serdecznego, które pojawia się szczególnie podczas zginania łokcia, np. w czasie rozmowy telefonicznej czy jazdy samochodem. Z czasem dolegliwości stają się bardziej uporczywe. Pacjent może odczuwać ból promieniujący wzdłuż przedramienia aż do dłoni, osłabienie siły chwytu czy problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów palców. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do zaniku mięśni międzykostnych ręki i deformacji w postaci tzw. ręki szponiastej. Te objawy nie tylko utrudniają codzienne funkcjonowanie ale także prowadzą do trwałego uszkodzenia nerwu, jeśli nie zostanie wdrożone leczenie.
Do jakiego lekarza zgłosić się przy podejrzeniu neuropatii uciskowej nerwu łokciowego?
Jeśli pojawiają się objawy takie jak drętwienie palca małego i serdecznego, mrowienie w dłoni czy osłabienie siły chwytu, pierwszym krokiem powinno być umówienie wizyty u neurologa lub ortopedy. To specjaliści, którzy zajmują się diagnostyką chorób nerwów i układu ruchu. W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy konieczne może być leczenie zabiegowe, pacjent kierowany jest do neurochirurga lub ortopedy. To właśnie neurochirurg lub ortopeda wykonuje operacje odbarczające nerw i decyduje o dalszej strategii leczenia. Warto jednak pamiętać, że im wcześniej zgłosimy się do lekarza, tym większa szansa na skuteczną terapię zachowawczą i uniknięcie operacji.
Jak diagnozuje się ucisk nerwu łokciowego?
Rozpoznanie neuropatii uciskowej nerwu łokciowego opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. Już sam opis objawów – drętwienia, bólu i ograniczeń w ruchu – może skierować specjalistę na właściwy trop. Kluczowe znaczenie mają jednak badania dodatkowe. W diagnostyce stosuje się przede wszystkim badanie przewodnictwa nerwowego (EMG), które pozwala ocenić, w którym miejscu i w jakim stopniu nerw został uszkodzony. Uzupełniająco wykonuje się badania obrazowe, takie jak USG czy rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego aby wykluczyć inne przyczyny dolegliwości, np. przepuklinę krążka szyjnego, zmiany pourazowe czy guzy. Precyzyjna diagnostyka jest niezbędna żeby właściwie dobrać sposób leczenia i ocenić szansę na pełną regenerację nerwu. Należy bowiem pamiętać, że nerw łokciowy może być uszkadzany (uciskany) na poziomie korzeni nerwowych w szyjnym odcinku kręgosłupa, w rowku nerwu łokciowego (przy stawie łokciowym) lub w tak zwanym kanale Guyona, który znajduj się w łokciowej stronie nadgarstka. Dla właściwego leczenia niezbędne jest precyzyjne ustalenie miejsca ucisku nerwu.
Leczenie zachowawcze neuropatii uciskowej nerwu łokciowego
Postępowanie terapeutyczne zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowych stadiach skuteczne bywa leczenie zachowawcze. Obejmuje ono modyfikację aktywności, unikanie długotrwałego zginania łokcia, stosowanie ortez czy szyn nocnych a także fizjoterapię ukierunkowaną na zmniejszenie ucisku na nerw i poprawę jego ślizgu w rowku łokciowym. Wspomagająco stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, które łagodzą objawy.
Leczenie zabiegowe neuropatii uciskowej nerwu łokciowego
W sytuacji gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy a pacjent wciąż zmaga się z bólem, drętwieniem czy osłabieniem siły dłoni, konieczne może być leczenie operacyjne. Zabieg polega na chirurgicznym odbarczeniu nerwu łokciowego, czyli usunięciu ucisku, który powstaje najczęściej w rowku nerwu łokciowego w okolicy łokcia. W zależności od wskazań operacja może obejmować proste uwolnienie nerwu z uciskających go struktur lub jego przeniesienie w inne miejsce, gdzie nie będzie narażony na przewlekłe drażnienie. Nowoczesne techniki chirurgiczne pozwalają przeprowadzić taki zabieg w sposób małoinwazyjny, co skraca czas rekonwalescencji i zmniejsza ryzyko powikłań. Dzięki leczeniu operacyjnemu możliwe jest zahamowanie postępu choroby, poprawa czucia oraz siły mięśniowej a w wielu przypadkach także całkowite ustąpienie dolegliwości.
Czy neuropatię uciskową nerwu łokciowego można wyleczyć?
Tak, pełne wyleczenie zabiegiem chirurgicznym jest możliwe i wykonalne. Im wcześniej pacjent trafi do specjalisty, tym większa szansa na skuteczne leczenie bez konieczności operacji. Wczesne stadium neuropatii, gdy występuje jedynie drętwienie czy okresowy ból, zwykle dobrze reaguje na terapię zachowawczą. Niestety wielu chorych zgłasza się dopiero w momencie, gdy dochodzi do znacznego osłabienia ręki i zaniku mięśni, co znacząco ogranicza możliwości leczenia i wydłuża proces powrotu do sprawności. Dlatego każde utrzymujące się mrowienie czy drętwienie palców powinno być sygnałem do wizyty u specjalisty.
