Osseointegracja to zabieg chirurgiczny, którego celem jest zapewnienie lepszej jakości życia oraz lepszej mobilności osobom, które przeszły amputację kończyn dolnych lub górnych.

Osseointegracja to zabieg chirurgiczny, którego celem jest zapewnienie lepszej jakości życia oraz lepszej mobilności osobom, które przeszły amputację kończyn dolnych lub górnych. W praktyce osseointegracja jest metodą protezowania, która polega na śródkostnym wszczepieniu implantu (endoprotezy), który następnie mocuje się  bezpośrednio do zewnętrznych elementów protezy (egzoprotezy). Połączenie bezpośrednie wszczepianego implantu do protezy zewnętrznej jest według dr.  ing. Hansa Grundei (twórcy implantu ) i dr. med. Horsta Aschoffa (prekursora zabiegów osseointegracji ) największą ewolucją w rozwijanym przez nich od 15 lat zaopatrywania operacyjnego pacjentów po amputacjach, który stanowi nowoczesną alternatywę dla konwencjonalnej protezy z lejem. Zastosowanie implantu chirurgicznego umieszczonego w kości, który umożliwia bezpośrednie połączenie z protezą, oferuje pacjentom po amputacji nowy poziom kontroli ruchów i funkcjonalności, a co za tym idzie lepsze chodzenie, poruszanie się po nierównym terenie oraz przekazywanie bodźców z  podłoża w sposób zbliżony do naturalnego, których nie można doświadczyć w konwencjonalnych protezach lejowych. Zastosowanie osseointegracji pozwala również uniknąć typowych dla protez lejowych problemów takich jak dolegliwości skórne kikuta, konflikt tkanek miękkich z kikutem kości i lejem, ból lub brak stabilności podczas noszenia protezy, co ostatecznie często prowadzi do  trudności w rehabilitacji pacjentów i złych wyników funkcjonalnych w protezowaniu.

Wskazania i przeciwskazania do zabiegu operacyjnego osseointegracji

Dla każdego pacjenta będącego po amputacji kończyny nowy system protetyczny to duża zmiana dlatego przed planowaną operacją osteointegracji należy najpierw ustalić z lekarzem ortopedą czy jest się odpowiednim kandydatem do zabiegu osseointeracji. W przypadku osób niedługo po amputacji, operacja wszczepienia implantu osteointegracyjnego możliwa jest  najwcześniej rok po zabiegu amputacji.

Wskazania do zabiegu operacyjnego ossointegracji:

• amputacja wypadkowa
• stany po przebytej amputacji kończyny i zaopatrzeniu protetycznym tulejowym z konfliktem w zakresie protezy, niewydolnością i niestabilnością zaopatrzenia, krótkim kikutem (utrudniającym zaopatrzenie klasyczne )
• pierwotne zaopatrzenie pourazowej amputacji po sanacji kikuta kończyny

Przeciwskazania do zabiegu operacyjnego ossointegracji:

• czynne procesy infekcji miejscowej (w okolicy kikuta czy operowanej kończyny) lub uogólnionej
• zaburzenia neurologiczne i metaboliczne (cukrzyca, choroby endokrynologiczne)
• choroby naczyniowe operowanej  kończyny
• miażdżyca

Jak wygląda zabieg operacyjny osseointegracji?

Wszczepienie implantu oraz modułu łączącego jest w dwuetapowe. Całość procedury tj. przeprowadzenia dwóch zabiegów operacyjnych do momentu zamocowania docelowej protezy trwa z reguły około 8 tygodni  a obie operacje wykonywane są w znieczuleniu ogólnym.

Etap I

W pierwszej operacji (w przypadku amputacji powyżej kolana), odsłaniana jest kość udowa i ma miejsce wszczepienie w nią trzpienia. Po zamocowaniu trzpienia w odpowiedniej pozycji następuje zamknięcie kikuta. W trakcie pierwszego etapu chirurdzy zajmują się również usunięciem ewentualnych nerwiaków oraz wykonują konturowanie tkanek miękkich w celu zwiększenia korzyści z wymiany kończyny. Zwykle wiąże się to z usunięciem, uniesieniem i zaciśnięciem nadmiaru lub luźnej tkanki miękkiej. W okresie od 4 do 8 tygodni po zabiegu następuje proces osseointegracji czyli strukturalnego i czynnościowego połączenia pomiędzy żywą kością i powierzchnią wszczepu. W trakcie tego procesu tlen zawarty w tkance kostnej tworzy na powierzchni wszczepu warstwę dwutlenku tytanu, na której powoli zaczyna się odkładać się nowa, mineralizująca się tkanka kostna, która stanie się  docelowo mocowaniem implantu.

Etap II

Druga operacja ma za zadanie wykonanie stomii tj. perforacji w kikucie, umożliwiającej zamocowanie modułu łączącego. Podczas tego kroku wykwalifikowany oraz certyfikowany technik ortopeda dobiera odpowiednią pozycję dla stawu kolanowego. Kilka dni po drugiej operacji ortopeda zaczyna monitorować możliwości obciążenia implantu ciężarem swojego ciała, a protetycy zajmują się przygotowaniem protezy do połączenia  z implantem.

W okresie 2- 3 tygodni od zabiegu obszar nacięcia stomii będzie naturalnie drenowany w związku z tym pacjenci mogą spodziewać się niewielkiej ilości wydzieliny z operowanego miejsca (w trakcie pobytu w szpitalu każdy pacjent otrzymuje  instrukcje dotyczące czyszczenia i pielęgnacji okolicy stomii).

Jakie są zalety osteointegracji w porównaniu z tradycyjnymi protezami kończyn?

Chociaż protezy z osteointegracją są stosunkowo nowe w porównaniu z innymi systemami protetycznymi, szybko zyskały one globalną akceptację i popularność wśród protetyków i ortopedów ze względu na wiele unikalnych zalet, jakie zapewniają w porównaniu z innymi systemami, w tym w szczególności ich mobilność, wytrzymałość i łatwość użycia. Metoda osseointegracji rekomendowana jest szczególnie dla osób aktywnych oraz tych, które chcą wrócić do aktywności zawodowej, która wiąże się z wykonywaniem pracy fizycznej. Wśród korzyści płynących z zastosowania osseointegracji najczęściej wymienia się:

• bezpośrednie przenoszenie siły na kość poprzez wszczepiony w nią trzpień
• lepszą kontrolę nad protezą i jej stabilność
• płynny i bezpieczny chód (czucie głębokie)
• naturalny ruch stawu biodrowego
• poprawa propriocepcji tj. czucia głębokiego (wibracje dotykowe implantu np. podczas uderzenia o ziemię podczas chodzenia mogą być przenoszone na naturalną kość pacjenta co pomaga płynniej chodzić i bardziej efektywnie przenosić całą siłę kikuta na protezę)
• eliminację typowych problemów występujących w protezach lejowych takich jak dolegliwości bólowe w obrębie kikuta, nerwiaki, nadmierne pocenie się, otarcia i owrzodzenia skóry

• całkowitą swobodę ruchów kikuta we wszystkich kierunkach
• osiągnięcie całkowitej swobody poruszania się w czasie 6 – 9 miesięcy
• możliwość pokonywania dłuższych dystansów
• możliwość założenia oraz ściągnięcia protezy w pozycji siedzącej w kilka sekund
• brak wpływu wahań objętości kikuta na dopasowanie zewnętrznej protezy
• możliwość użytkowania protezy przez długi okres

Rekonwalescencja po zabiegu osseointegracji

Przeciętny pobyt w szpitalu w przypadku I i II etapu zabiegu osseointegracji wynosi od  trzech do czterech dni natomiast sam proces wrastania implantu do kości trwa około trzech miesięcy. Większość pacjentów będących po zabiegach osseointegracji może samodzielnie chodzić tzn. bez konieczności używania kul już po około trzech miesiącach od wykonania drugiego zabiegu.

Już następnego dnia po drugiej operacji na koniec modułu łączącego zakłada się gumową stopkę, a pacjenci mogą stopniowo obciążać nowy implant przez 10 do 15 minut, od czterech do sześciu razy dziennie. W kolejnym etapie pacjenci przez kilka tygodni używają kul i pracują z fizjoterapeutą aby stopniowo zwiększać obciążenie kończyny, aż do momentu zamocowania protezy. W tym czasie również rozpoczyna się nauka mocowania, demontażu i korzystania z protezy oraz dbania o jej higienę. Docelowo protezę mocuje się do implantu od 3 do 10 tygodni po drugim zabiegu, a długość tego okresu uzależniona jest głownie od jakości kości pacjenta.