Rak piersi jest najczęstszym kobiecym nowotworem złośliwym w Polsce, który co roku diagnozowany jest u ok. 20 tysięcy kobiet w naszym kraju.  Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, nowotwór ten był tematem tabu, o którym „nie wypadało” rozmawiać. Na szczęście w 1985 roku, miesiąc październik uznano za miesiąc Świadomości Raka Piersi, a „różowa inicjatywa” sprawiła, że aktualnie kobiety zmagające się z tym nowotworem mogą otwarcie mówić o tej chorobie, a co za tym idzie łatwiej się z nią zmagać. W artykule razem z dr Mateuszem Górskim, specjalizującym się w diagnostyce i operacyjnym leczeniu nowotworów piersi w krakowskim Szpitalu na Klinach odpowiemy na najczęściej zadawane pytania takie jak: jakie objawy daje rak piersi? jakie zmiany w wyglądzie piersi powinny nas zaniepokoić? jak diagnozuje się raka piersi? jak wygląda leczenie tego nowotworu i czy jest on wyleczalny?

Rak piersi – profilaktyka

Badania profilaktyczne w kierunku raka piersi pozwalają przede wszystkim na zdiagnozowanie choroby we wczesnym stadium zaawansowania, co pozwala uniknąć powikłań i bardziej inwazyjnych form leczenia jak również zwiększyć szanse na skuteczne leczenie. Nowotwór piersi może przez wiele lat rozwijać się w sposób bezobjawowy dlatego tak ważne są badania przesiewowe jak mammografia, która pozwala na wykrycie niewielkich zmian lub mikrozwapnień, których średnica nie przekracza 5 mm. Mammografię co dwa lata powinna wykonywać każda kobieta po ukończeniu 50 roku życia. USG piersi raz w roku powinny natomiast wykonywać młodsze panie oraz kobiety w ciąży. Kluczowym elementem profilaktyki jest także samobadanie piersi, które należy przeprowadzać raz w miesiącu. W przypadku kobiet miesiączkujących samokontrolę piersi najlepiej zrobić tydzień po zakończeniu okresu, a u kobiet po menopauzie, w jednym, konkretnym dniu każdego miesiąca.

Warto również pamiętać o profilaktyce pierwotnej, która minimalizuje ryzyko zachorowania na raka piersi, do której zalicza się  prawidłową masę ciała, a co za tym idzie dobrze zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną, unikanie używek alkoholu i papierosów ale również czynniki hormonalne, mogące zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu takie, jak długoletnie stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej,  stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, czy późne macierzyństwo po 35 rż.

Rak piersi – grupa podwyższonego ryzyka

Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka piersi można wymienić te  związane z fizjologiczną aktywnością hormonalną i trybem życia kobiety, oraz te wynikające z obciążeń genetycznych, które odpowiadają za 5-10% zachorowań. Szczególną czujność onkologiczną powinny wykazywać kobiety znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka, czyli u których stwierdzono obecność mutacji genu BRCA1 lub BRCA2 oraz te, u których wśród członków najbliższej rodziny (mama, siostra, córka) występowały zachorowania na raka piersi i/lub jajnika. Tym paniom zalecana jest szczególna troska o profilaktykę ponieważ w zależności od budowy piersi i wieku, badanie mammograficzne lub USG piersi  powinno zacząć się wykonywać już od 25 roku życia, a nosicielki mutacji genu BRCA powinny również pamiętać o kontrolnym badaniu rezonansem magnetycznym.

Wśród pań będących nosicielkami wadliwych genów często zapada również świadoma decyzja o wykonaniu mastektomii profilaktycznej (zabiegu usunięcia gruczołu piersiowego z pozostawieniem skóry i brodawki z jednoczasową rekonstrukcją implantem), w momencie, kiedy nie ma jeszcze rozpoznania choroby nowotworowej. Procedura ta – refundowana w Polsce od 2019 r. – minimalizuje ryzyko pojawienia się raka piersi o 98%, a zgodnie z szacunkami do jej wykonania w naszym kraju kwalifikuje się od 100 do 300 tys. kobiet, będącymi nosicielkami zmutowanych genów BRCA1 i BRCA2.

Rak piersi – objawy

Warto pamiętać, że w początkowym stadium rozwoju rak piersi  rozwija się w sposób bezobjawowy i jedynie wykonanie badań diagnostycznych takich jak USG piersi czy mammografia pozwala na jego wykrycie. Pomimo rozwoju medycyny i większej dostępności do badań profilaktycznych, rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u Polek, który co roku zbiera żniwo w postaci 7 tys. kobiecych istnień. Dzieje się tak ponieważ kobiety obawiają się diagnozy, okaleczenia i utraty części kobiecości a do tego problem rozpoznawania raka piersi w zaawansowanym stadium potęguje od 2020 r. lęk przed zakażeniem się  koronawirusem. Dlatego Drogie Panie nie zwlekajcie z wizytą u specjalisty jeżeli zaobserwujcie u siebie jeden z poniższych objawów:

• niebolący, twardy guzek w zewnętrznym górnym kwadracie piersi
• zmiana symetrii piersi
• wciągnięcie brodawki sutkowej
• krwisty lub brunatny wyciek z brodawki
• zmiany skórne jak owrzodzenie
• zaczerwienienie piersi
• zmiany napięcia skóry piersi
• zmiany struktury skóry piersi (objaw skórki pomarańczy)
• powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym

Pamiętajcie, że wykrycie raka piersi we wczesnym stadium zaawansowania, pozwala Wam zaoszczędzić inwazyjnego i skomplikowanego leczenia, a nawet uratować życie!

Rak piersi – diagnostyka

Podstawę diagnostyki raka piersi stanowi wykrycie zmian nowotworowych podczas wykonywania badań obrazowych takich jak USG piersi lub mammografia. W niektórych  przypadkach konieczne staje poszerzenie diagnostyki o rezonans magnetyczny czy mammografię spektralną, a ocena zmian w skali BIRADS pozwala na stwierdzenie, które ze zmian wymagają dodatkowo wykonania biopsji. Aktualnie jedynym badaniem pozwalającym na ocenę rodzaju zmian (ocenę histologiczną guza) i zaplanowanie procesu leczenia jest biopsja gruboigłowa, polegająca na pobraniu niewielkiego fragmentu tkanki poprzez nakłucie specjalną igłą.

Raka piersi – leczenie

Aby móc zaplanować optymalną ścieżkę leczenia raka piersi niezbędny jest wynik badania histopatologicznego (zawierający rodzaj raka, poziom receptorow estrogenowych i progesteronowych, obecność białka HER2 i ocenę współczynnika proliferacji Ki67), wynik badań obrazowych USG i/-lub mammografii oraz wynik badań przesiewowych: USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej. Leczenie nowotworów piersi to w większości przypadków leczenie skojarzone, czyli połączenie leczenia miejscowego (operacji i radioterapii) z leczeniem systemowym (chemioterapii, hormonoterapii oraz immunoterapii). Najbardziej skuteczną metodę leczenia raka piersi stanowi zabieg chirurgiczny, który może być poprzedzony lub uzupełniony pooperacyjnie leczeniem systemowym. Sekwencja leczenia pacjentek z rakiem piersi to aktualnie kompleksowe podejście do procesu terapeutycznego, dlatego też terapia zawsze dobierana jest indywidualnie na podstawie stopnia zaawansowania, rodzaju nowotworu oraz ogólnego stanu zdrowia i wieku pacjentki.

Warto pamiętać, że dynamiczny rozwój metod diagnostycznych i terapeutycznych raka piersi, w wielu przypadkach pozwala aktualnie na ograniczenie interwencji chirurgicznej i możliwość zastosowania operacji oszczędzającej zamiast radykalnej mastektomii. Biopsją tzw. wartownika można zastąpić masywny zabieg usunięcia węzłów chłonnych, a techniki onkoplastyczne pozwalają na operacje rekonstrukcyjne piersi po zakończeniu całego planu leczenia (czyli odroczone) lub czasami nawet na jednoczasowe rekonstrukcje podczas amputacji.