Kamica moczowa w ciąży – leczenie, objawy, powikłania

Kamica moczowa to choroba, która polega na wytrącaniu się z moczu kryształów i złogów mineralnych, które łącząc się ze sobą formują kamienie lokalizujące się najczęściej w nerkach lub w pęcherzu moczowym. Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania na kamicę moczową wymienia się głównie anomalie w obrębie układu moczowego, małe spożycie płynów, zaburzenia hormonalne oraz wstępowanie innych schorzeń takich jak: dna moczanowa, osteoporoza, czy choroby układu pokarmowego. Rozwój kamicy nerkowej może być bezobjawowy ale często w przypadku dużych złogów może wiązać się z silnymi dolegliwościami bólowymi, które potocznie nazywamy „kolką nerkową” a do jej ataków dochodzi w wyniku przemieszczania się kamienia przez górne drogi moczowe lub na skutek wystąpienia nagłego zastoju moczu w nerce. Atak kolki nerkowej w ciąży jest dość rzadkim zjawiskiem, ale oczywiście może do niego dojść zwłaszcza w sytuacji kiedy przed ciążą zdiagnozowano u kobiety kamień w drogach moczowych. O tym jakie są przyczyny wystąpienia ataku kolki nerkowej w trakcie ciąży i w jaki sposób z nim postępować rozmawiamy z dr Michałem Swolkieniem – urologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach, specjalizującym się w leczeniu kamicy moczowej technikami małoinwazyjnymi.

Przyczyny ataku kamicy moczowej u kobiet w ciąży

Do ataku kolki nerkowej w ciąży może dojść z powodu powstałych wcześniej kamieni w drogach moczowych, które powodują zastój moczu w nerce i nagły wzrost ciśnienia w górnych drogach moczowych. Uaktywnienie się kamicy moczowej w trakcie trwania ciąży może być spowodowane wieloma czynnikami wśród, których najczęściej wymienia się odwodnienie, infekcje dróg moczowych, nieprawidłową dietę jak również zażywanie niektórych leków. Warto pamiętać, że atak kolki nerkowej w ciąży, nie zawsze musi oznaczać obecność kamieni w drogach moczowych. Ciąża jest okresem, w którym w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian a do chwilowego zastoju moczu połączonego z objawami kolki nerkowej może dojść na skutek ucisku nerki lub pęcherza moczowego przez naturalnie powiększającą się macicę.

Objawy kamicy moczowej w ciąży

Charakterystycznym objawem ataku kolki nerkowej w ciąży są silne dolegliwości bólowe pojawiające się w dole pleców i promieniujące aż do pachwin i krocza. Najczęściej tępy ból lokalizuje się po jednej stronie, w bocznej części tułowia i pachwin. Podczas ataku kolki nerkowej ciężarna kobieta może również zaobserwować zmianę zabarwienia moczu, obecność krwi w moczu, gorączkę, dreszcze, bolesne parcie na pęcherz oraz towarzyszące im wzdęcia. Często zdarza się, że przyszłe mamy doświadczają również nudności i wymiotów. Warto zaznaczyć, że atak kolki nerkowej może być tylko pojedynczym epizodem podczas trwania ciąży ale może także powracać i prowadzić do infekcji układu moczowego, w związku z tym wszystkim ciężarnym paniom w przypadku zauważenia wcześniej wymienionych objawów zaleca się konsultację u urologa jak również u ginekologa prowadzącego ciążę.

Diagnozowanie kamicy moczowej w ciąży

Podstawowym badaniem stosowanym w diagnozowaniu kamicy moczowej u ciężarnych jest badanie USG, które pozwala urologowi na ocenę stopnia zastoju moczu jak również na  zobrazowanie złogów w postaci kamieni. Dodatkowo przyszłym mamom zlecane są takie badania jak: badanie ogólne moczu oraz jego posiew, który pozwala ustalić czy w moczu występując  bakterie, krwinki czerwone jak i  leukocyty świadczące o toczącej się infekcji układu moczowego.

Leczenie kamicy moczowej u kobiet w ciąży

Rodzaj leczenia uzależniony jest od rodzaju zgłaszanych przez ciężarną dolegliwości, wyników zleconych badań, wielkości kamieni oraz od stopnia zaawansowania ciąży. W większości przypadków na samym początku stosuje się leczenie objawowe polegające na przyjmowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozkurczowych. Przyszłe mamy powinny również zadbać od odpowiednią podaż płynów, która ułatwia samoistne wydalenie kamieni z moczem. W sytuacjach kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi zadawalającego efektu wdrażane jest leczenie zabiegowe. Najczęstszą procedurą jest założenie wewnętrznego cewnika moczowodowego stosowanego u ciężarnych, u których stwierdzono powracające kolki nerkowe, utrzymujące się zakażenia układu moczowego lub uciążliwy, trwały ból, którego nie daje się wyeliminować środkami farmakologicznymi. W sytuacjach kiedy stan zdrowia ciężarnej jest poważny niekiedy konieczne staje się wykonanie przezskórnej nefrostomii, która ma za zadanie odprowadzić mocz bezpośrednio z nerki przez nakłucie w skórze okolicy lędźwiowej.

Jak zapobiegać kolejnym atakom kolki nerkowej w ciąży?

Wszystkim przyszłym mamom, u których zdiagnozowano kamicę nerkową zaleca się przede wszystkim pić większą, niż zazwyczaj ilość płynów czyli ok. 2 litrów płynów dziennie (głównie wody). W miarę możliwości należy ograniczyć przyjmowanie produktów zawierających duże ilości wapnia i soli, ponieważ to właśnie one sprzyjają powstawaniu kamieni. Należy również zadbać o codzienne nawyki żywieniowe i zwracać uwagę na małą podaż tłuszczów odzwierzęcych, roślin strączkowych jak również produktów zawierających szczawiany takich jak szpinak, kawa czy czekolada. Dodatkowo warto zadbać o umiarkowaną aktywność ruchową ponieważ ruch sprzyja wydalaniu złogów z nerek lub pęcherza moczowego a w przypadku ataku kolki nerkowej również przyspiesza ten proces.

Powikłania kamicy moczowej u kobiet w ciąży

Kolka nerkowa w ciąży jest dość rzadką ale za to niezwykle bolesną dolegliwością, która w większości przypadków  nie stanowi zagrożenia dla ciąży ani nie prowadzi do jej  powikłań. W praktyce nie oznacza to jednak, że schorzenie to można bagatelizować ponieważ nieleczona kamica nerkowa może mieć szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych dla przyszłej mamy. Wśród powikłań kamicy nerkowej u kobiet ciężarnych najczęściej wymienia się podwyższone ryzyko przedwczesnego porodu wraz ze wszystkimi konsekwencjami wcześniactwa u dziecka. Do najczęstszych, poważnych powikłań nieleczonej kamicy moczowej zalicza się ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, trwałe uszkodzenie nerek, zakażenie układu moczowego, nefropatię zaporową a nawet roponercze czy urosepsę. Najcięższe z wymienionych powikłań mogą być przyczyną bezpośredniego zagrożenia życia dla matki oraz dziecka ciężarnej kobiety. Dlatego też ważne jest aby kobiety planujące ciążę,  ze zdiagnozowaną kamicą moczową zadbały o jej wyleczenie przed zajściem w ciążę. Współczesna medycyna oferuje wiele małoinwazyjnych technik leczenia kamicy moczowej wśród, których złotym standardem leczenia zabiegowego kamicy moczowej jest metoda RIRS, czyli endoskopowe usuwanie złogów przy pomocy lasera.